मानव तस्करीमा संलग्न चिनियाँ गिरोहले गरिबी तथा कमजोर आर्थिक अवस्थामा रहेका समूहका नेपाली महिला तथा युवतीहरूलाई स्थानीय दलालमार्फत् चीन लैजाने गरेका छन् । सुरूमा विवाह र सुन्दर भविष्यको झुटो आश्वासन दिने र चीन पुगेपछि मानसिक, शारीरिक तथा यौन शोषण समेत गर्दै आएको पाइएको छ।
शिरोमणि ढुङ्गाना/रामकुमार शाही 
      विवाहको आवरणमा चीनमा नेपाली महिला र युवतीको तस्करी गर्ने र चीनका विभिन्न ठाउँमा बेचबिखन हुने गरेको पाइएको छ । यसका लागि चिनियाँ गिरोह र नेपाली दलालहरूले साँठगाँठ गर्ने गरेको समेत खुलेको छ ।
नेपाली मानव तस्करी गिरोहद्वारा चिनियाँ पुरूषसँग विवाहको प्रलोभनमा पारेर यस्तो बेचबिखन हुने गरेका थुप्रै घटनाहरू द डिएमएन न्यूजले फेला पारेको छ । यस्ता घटनाहरूमा सुरूमा धनी चिनियाँ नागरिकसँग विवाहको प्रलोभन देखाउने र विवाहपश्चात चीन पुर्‍याएपछि चिनियाँ पुरूषबाट नेपाली युवतीहरू मानसिक, शारीरिक र यौन शोषणमा पर्ने गरेको पाइएको छ ।
यसले नेपाली महिला र युवतीहरूको पीडाका साथै उनीहरूलाई चीनमा कसरी यौन शोषण गर्न बाध्य पारिएको छ भन्ने कुरालाई  उजागर गरेको छ।
०००
निम्न मध्यम वर्गीय परिवारमा हुर्किएकी सम्झनाले उच्च शिक्षा सकेपछि ठमेलको एउटा क्याफेमा काम सुरू गरिन् । कामकै क्रममा चिनजानको व्यक्तिले उनलाई चिनियाँ नागरिकसँग विवाहको प्रस्ताव ल्याए । सुरूमा उनले अस्वीकार गरिन्।
तर, लगातार लोभ देखाएपछि भने उनमा विस्तारै सुखी जीवनको आश पलाउन थाल्यो । राम्रो आर्थिक अवस्था हासिल गरेर सुखी जीवन बिताउने सपना देखेकी सम्झनाले चिनियाँ नागरिक बनेपछि जीवन चलाउन सहज हुने कुराले उनलाई लोभ्यायो । बिहे गरेको पाँच वर्षपछि चीनमा स्थायी बसेबास अनुमति पाउने समेत भनिएको थियो ।
विलासी जीवनको आशामा उत्साहित सम्झनाले चिनियाँ नागरिक र उनको परिवारलाई ठमेलको एउटा रेस्टुरेन्टमा भेटिन् । उनलाई चीन जान चिनियाँ नागरिकसँग विवाह दर्ता गराउनु पर्ने बताइयो । यही सल्लाह अनुसार उनीहरूले सन् २०२३ मार्च २७ मा विवाह दर्ता गराए ।
त्यसपछि नवविवाहित जोडी सन् २०२३ अप्रिल १४ मा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल हुँदै चीन उडे । उनलाई उनको श्रीमानले दक्षिणी चिनियाँ सहर जिंगताई लगे । सुरूमा उनीहरूबिचको सम्बन्ध राम्रो थियो । तर, दश-बाह्र दिनपछि श्रीमानले उनको इच्छा विपरीत धेरै पटक यौन सम्पर्क गर्न बाध्य पारे । उनी भन्छिन्– “यौन उत्तेजक चक्की खाएर दिनमा ५–६ पटकसम्म यौन सम्पर्क गर्थे ।”
उनले यस्तो पीडादायी गतिविधिको विरोध गर्दा झन् अवस्था बिग्रियो। उनले विवाह गरेको चिनियाँ पुरूषले सम्झनालाई वेश्यावृत्तिमा लगाए । उनले भनिन् “मैले आत्महत्या गर्ने प्रयास समेत गरेकी थिएँ । तर,  दुर्भाग्यवश म मरिनँ ।”
सम्झनाले पछि मात्र थापा पाइन् कि, उनलाई ५ लाखमा वेश्यावृत्तिको लागि चिनियाँ नागरिकले किनेका रहेछन् । यो कुरा थाहा पाएपछि उनले कुनै माध्यममार्फत् बेइजिङस्थित नेपाली दूतावासमा सम्पर्क गर्न सफल भइन् । त्यसपछि उनलाई चीनबाट उद्धार गरिएको थियो । नेपाल फर्किएपछि उनले आफूलाई चीन लैजाने समूहविरुद्ध प्रहरीमा उजुरी दिइन् ।
०००
सन् २०१९ मा पार्वती वैदेशिक रोजगारीमा जाने योजनामा थिइन् । उनले चिनेजानेकी आशा तामाङकी भाइलाई भेटिन् । पार्वतीलाई भेटेको केटाले आफ्नी बहिनीले चिनियाँ नागरिकसँग विवाह गरेर राम्रो र सुखी जीवन बिताइरहेको बताए । साथै उनले पार्वतीलाई सिन्धुपाल्चोककी चिनियाँ श्रीमान् भएकी महिलासँग पनि भेटघाट गराउने आश्वासन दिए । त्यसको केही समयपछि उनलाई बालाजुको माछा पोखरीमा बिबिरानी तामाङसँग भेटघाट गराए । उनलाई स्थानीय एजेन्ट बिबिरानी तामाङले प्रलोभनमा पारेकी थिइन् ।
चिनियाँ नागरिक ठमेलमा बसेको बिबिरानीले पार्वतीलाई बताइन् । उनले यदि उसले तिमीलाई मन परायो भने तिमीसँग विवाह गरेर लैजान्छ भनिन्। धेरै पैसा कमाउन सकिने पनि बताइन् । कुराकानीपछि पार्वतीलाई ठमेलको एउटा होटेलमा लगेर चिनियाँ नागरिकसँग भेट गराइयो । त्यसको केही दिनमा उनीहरूले सबै कागजातसहित आवश्यक प्रक्रिया पूरा गरे । पार्वतीको भिजिट भिसा लाग्यो ।
उनीहरू सन् २०१९ जुलाई १३ मा भिजिट भिसामा चीनको शानडोङ गएका थिए । उनीहरूसँगै लमजुङका दुई महिला पनि चीन गएका थिए । उनको भिसा एक महिनाको मात्रै भएकाले पार्वती १५ दिनको चीन बसाइँपछि नेपाल फर्किइन् ।
उनलाई चीन पठाउने गिरोहकै सल्लाहमा उनले फेरि भिसा लगाइन् । उनलाई सन् २०१९ अगस्ट २८ मा छ महिनाका लागि भिसा थपियो। त्यसपछि उनी फेरि चीन गइन् र नेपालमा भेटेको चिनियाँ नागरिकको घरमा बस्न थालिन् ।
यसपटक उनीमाथि राम्रो व्यवहार भएन । चिनियाँ नागरिकले उनीमाथि शारीरिक र मानसिक दुर्व्यवहार गर्न थाले । शारीरिक दुर्व्यवहारका साथै उचित खानपिनबिना राति अबेरसम्म काम गर्न बाध्य भइन् । उनी बिरामी भइन् । पछि मात्र चिनियाँ नागरिकले उनलाई नेपाली एजेन्टले १७ लाख ५० हजारमा बेचेको बतायो । दिनानुदिनको चिनियाँको निर्मम व्यवहारपछि उनी आजित भइन् । एकदिन उनी चीनमै बस्ने अर्की नेपाली महिलाको सम्पर्कमा पुगिन् । ती महिलाको सहयोगमा त्यो घरबाट भाग्न सफल भइन् । सन् २०१९ सेप्टेम्बर २६ मा अप्रिय र डरलाग्दो अनुभवसहि उनी नेपाल फर्किन् ।
०००
घरपरिवारमा आर्थिक तनावको सामना गरिरहेकी रोशना करिब पाँच वर्षअघि थाङ्का चित्र बनाउन ललितपुरको च्यासलस्थित एक कारखाना पुगिन् । त्यहाँ उनको भेट चिनियाँ पर्यटकका लागि गाइड र अनुवादकको काम गर्ने किरण तामाङसँग भयो । चिनजानपछि उनीहरू सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा जोडिए । फेसबुकमा जोडिएपछि किरणले रोशनालाई चीनमा धेरै कमाउन सक्ने र चीन जाने भए सबै प्रबन्ध मिलाउन सक्ने प्रस्ताव राखे । सुरूमा रोशनाले किरणको प्रस्तावलाई गम्भीरतापूर्वक लिइन् । उक्त प्रस्ताव अस्वीकार गरिन् । किरणले रोशनालाई एकपटक त्यहाँ गएर हेरेर आऊ, त्यहाँपनि व्यापार व्यवसाय गर्न सकिन्छ  भनेर आश्वासन देखाए । चीन लैजाने सबै खर्च आफूले गरिदिने सर्तसहित व्यापारका लागि चीन जाने कुरा मनाउन सफल भए ।
सन् २०२० जनवरी १० मा रोशना किरणसँग चीन उडिन् । चीन पुगेपछि उनीहरूको भेट किरणको साथी एक चिनियाँ नागरिकसँग भयो । त्यसले उनलाई शानडोङ प्रान्तको हेजे सहरमा लिएर गयो । सुरूमा रोशनाप्रति राम्रो व्यवहार गरियो तर केही दिनपछि चिनियाँ व्यक्तिले उनलाई कोठामा बन्धक बनाएर पिट्न थाल्यो । रोशनाले किरणसँग मद्दत मागिन् तर किरणले उनलाई फेसबुकमा ब्लक गरिदिए । र, उनलाई ८० हजार रूपैयाँमा बेचेको खुलासा गरे ।
दिनानुदिन उनको अवस्था बिग्रिँदै गयो । उनलाई नियमित मोबाइल चलाउन समेत दिइएन ।
उनको अवस्था बिग्रियो तर उनले माया मगरलाई टिकटकमा सम्पर्क गरिन् र मायाले  बेइजिङस्थित नेपाली दूतावासलाई सो कुराको जानकारी गराइन् । सान्डोङ प्रहरीसँगको समन्वयमा घरमा छापा मारेर दुर्व्यवहार रोकियो । तीन महिना बाहिर काम गर्न अनुमति पाए पनि रोशनाको कमाइ र कागजात चिनियाँ परिवारले जफत गरेको थियो ।
नेपाली दूतावास र शानडोङ प्रहरीको सहयोगमा उनको भिसाको म्याद थप भयो र सन् २०२० को अक्टोबरमा उनीलाई सकुशल नेपाल फर्काइएको थियो ।
०००
निम्न आर्थिक वर्गको परिवारमा जन्मेकी टीकामाया एसएलसी सकेर कामदार भिसामा ओमान गएकी थिइन् । मध्यपूर्वमा रहँदा आफ्नी आफन्त सरिता तामाङमार्फत सुन्दरी राईसँग फेसबुक जोडिन पुगिन् ।
सुन्दरी राईले टीकामायालाई आफू विगत दश वर्षदेखि चिनियाँ नागरिकसँग विवाह गरेर चीनमा खुसीसाथ बस्दै आएको कुरा बताइन् । चीनमा सुख सयल रहेको बताइन् । यदि चिनियाँ नागरिकसँग बिहे गर्ने हो भने आफूले सहयोग गरदिने बताइन् ।
सम्पन्न जीवनको प्रलोभनमा लोभिएकी टीकामाया सन् २०२३ नोभेम्बर १० मा ओमानबाट काठमाडौँ फर्किन् । सुन्दरी राईमार्फत् टीकामायाले चिनियाँ नागरिकसँग भेट गरिन् । उनले विवाह गर्नु अगाडि आफ्नो परिवारलाई सबै कुरा जानकारी गराउनुपर्ने भनिन् । तर, चिनियाँ पक्ष र सुन्दरी राईले चिनियाँ पुरूषसँग बिहे गर्न उनको परिवारले नदिने बताउँदै अहिले नै परिवारलाई खबर नगर्न भन्यो ।
सबै प्रक्रिया पूरा भएपछि टीकामाया चीनमा बिहे गर्ने आशामा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट चिनियाँ नागरिकसँग चीन उडिन् । उनलाई चीनको हार्बिनमा लगियो, जहाँ उनीहरूले विवाह पनि गरे ।
एक हप्तापछि चिनियाँ युवकले उनीमाथि बलात्कार गर्न थाले । त्यसपछि मात्र उनले आफू १ लाख ५० हजार रूपैयाँमा बेचिएको थाहा पाइन् । त्यसक्रममा टिकटकमा भेटेका एक नेपालीको सहयोगमा उनी सन् २०२३ जुन २३ मा चीनबाट भाग्न सफल भइन् ।
०००
माथि उल्लेख गरिएका चार वटै घटनामा पीडितहरूलाई बेचबिखनमा फसाउन एउटै तरिका प्रयोग गरिएको देखिन्छ । नेपालका चीनसँग सीमा जोडिएका जिल्लाहरूका ग्रामीण पहाडी क्षेत्रका न्यून आय भएका परिवारका कमजोर महिला र केटीहरूलाई लक्षित गरेर दलालहरूले यस्तो धन्दा चलाएको पाइएको छ । चिनियाँ नागरिकसँग विवाह गर्ने सर्तमा नेपाली दलालहरूले चीनमा आकर्षक रोजगारी र राम्रो जीवनको प्रस्ताव गर्ने गरेको खुल्न आएको छ । स्थानीय अधिकारीहरूलाई घूस दिएर नेपाली दलालहरूले चाहिने कागजातहरू तयार पार्ने र त्यसपछि नेपाली महिलाहरूलाई चीन लगेर चिनियाँ नागरिकहरूलाई सुम्पने गरेको माथिको घटनाले देखाएको छ ।
राम्रो जागिर, राम्रो जीवनको आश्वासन, विवाहको प्रस्ताव, सम्पन्न जीवनस्तरको सपना जस्ता प्रलोभनमा पारेर दलालहरूले परिवारका सदस्यहरू र महिलाहरूलाई विश्वास दिलाउन सफल हुन्छन् । यौन हिंसा र बेश्यावृत्तिको दलदलमा फसेपछि मात्र पीडितहरूले यी वाचा र आश्वासनहरू झूटो रहेछन् भनेर थाहा पाउँछन् ।
पीडितहरूले चीन पुगेपछि मात्र आफूलाई के भयो भन्ने बुझ्छन् । तर त्यतिन्जेल ढिलो भइसकेको हुन्छ । बेइजिङमा नेपाली अधिकारीहरूसँग भेट र पहुँच नपाउने भएकाले उनीहरू केही गर्न सक्ने अवस्थामा  हुँदैनन् ।
नेपाल प्रहरीले एकपछि अर्को गर्दै तस्करी र्‍याकेटको पर्दाफास गर्न त सफल हुन्छन् तर पक्राउ पर्नेहरू प्रायः नेपाली दलाल मात्र नै हुन्छन् । अपराधमा संलग्न चिनियाँ नागरिकसम्म प्रहरी पुग्न सक्दैन । अनुसन्धानमा संलग्न प्रहरीहरूले चिनियाँ पक्षलाई कारबाही गर्न नसकेको यो पहिलो घटना भने होइन ।
उदाहरणका लागि सन् २०१५ मा नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरोले चीन र कोरिया विवाह र्‍याकेटको पर्दाफास गर्‍यो, जुन त्यस समयको सबैभन्दा ठूलो तस्करी योजनाहरूमध्ये एक हो । सुरूमा नेपाल प्रहरीले अपराधको गम्भीरताबारे अनुसन्धान गर्ने बताएपनि संलग्न चिनियाँ नागरिकहरूलाई पत्ता लगाउन भने सकेन ।
चिनियाँ पक्षबाट समन्वय र सहयोगको अभावका साथै अपराध अन्तर्राष्ट्रिय र सङ्गठित प्रकृतिको भएकोले अपराधीलाई पक्राउ गर्न कठिन भएको नेपाल प्रहरीका अधिकारीहरू बताउँछन् ।
नेपाल प्रहरीका पूर्वनायबमहानिरीक्षक (डीआईजी) हेमन्त मल्ल ठकुरीले भन्छन्– “पीडितले नेपालको सीमा पार गरेपछि उनीहरूको खोजी गर्न र न्याय दिन गाह्रो हुन्छ ।”
यसका साथै यस्ता विषयमा चिनियाँ पक्षसँग समन्वय, सहयोग र सञ्चारको अभाव रहेको पूर्वडीआईजी ठकुरी बताउँछन् । उनका अनुसार चिनियाँ पक्षले नेपाली अनुसन्धान अधिकारीलाई जति सहयोग गर्नुपर्ने हो त्यति सहयोग कहिले पनि गर्दैन ।
नेपाल प्रहरीले २०१५ मा काठमाडौँमा विवाह ब्युरो चलाउने र युवायुवतीहरूलाई कोरियाली र चिनियाँ पुरूषसँग विवाह गराउने गिरोहको पर्दाफास गर्दा ठकुरी केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी) का निर्देशक थिए । त्यो घटनाको अनुसन्धान प्रक्रियामा नेपाल प्रहरीले पर्याप्त साथ र सहयोग नपाएको ठकुरीले स्मरण गराए ।
प्रहरीको मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्युरोका प्रवक्ता, प्रहरी उपरीक्षक गौतम मिश्रका अनुसार हालसम्म नेपाली युवतीलाई विवाहको प्रलोभनमा पारेर वेश्यावृत्तिमा बेच्ने ६ वटा मुद्दा ब्युरोमा दर्ता भएका छन् । यीमध्ये चार वटा चिनियाँ नागरिक संलग्न रहेको मुद्दा छन् ।
एसपी मिश्रका भन्छन्– “समुदाय र परिवारको असहयोग र डरका कारणले पीडितहरू प्रहरीकहाँ आउँदैनन् । धेरैजसो पीडकहरू आफ्नै नातेदार वा नजिकका आफन्त हुन्छन् । प्रहरीमा मुद्दा दर्ता पछि पनि कतिपय पीडितहरूले आर्थिक प्रलोभनमा परेर उजुरी फिर्ता लिने र अदालतमा बयान फेर्ने गरेका छन् ।”
नुवाकोटका एक स्थानीयका अनुसार गत वर्ष नुवाकोटको दुर्गम गाउँकी एक महिला एक वर्षभन्दा बढी बेपत्ता भइन् । यस वर्षको फेब्रुअरीमा उनी दुई चिनियाँ नागरिकसँग गाउँमा फेरि देखा परिन् । एक चिनियाँ पुरूषसँग आफूले विवाह गरेको र उनीसँगै आएका अर्का चिनियाँ नागरिक उनका आफन्त भएको गाउँलेहरूलाई जानकारी गराइन् ।
केही दिनपछि उनी आफ्ना आफन्त र छिमेकीहरूलाई नगद र राम्रो जीवनको लागि चिनियाँ पुरूषहरूसँग आफ्ना छोरीहरूलाई विवाह गर्न मनाउँदै गरेको भेटियो । उनीहरूको यो योजनाबारे प्रहरीले सूचना पाएको थियो । तर, प्रहरी पुग्नु भन्दा पहिले नै उनीहरू गाउँबाट भागिसकेका थिए ।
चिनियाँ तस्करी गिरोहले स्थानीयस्तरमा कसरी काम गर्छ भन्ने कुराको यो एउटा उदाहरण मात्र हो । तिनीहरूले समुदायभित्र अनौपचारिक बिचौलियाहरू भर्ती गर्छन् । यी मध्यस्थकर्ताहरू प्रायः समुदायद्वारा चिनिएका र विश्वास गर्ने व्यक्तिहरू हुन्छन् । जस्तै; आफन्तहरू, छिमेकीहरू, साथीहरू, समुदायका नेताहरू, वा प्रभावशाली व्यक्तित्वहरू ।
पछिल्लो समय स्थानीयलाई समृद्ध जीवन देखाएर लोभ्याउन चिनियाँ पुरूषसँग विवाह गरिसकेका वा विवाह गरेको देखाउने महिलालाई पनि यस गिरोहले परिचालन गर्न थालेको छ ।
स्थानीयका अनुसार विपन्न गाउँलेहरूलाई लोभ्याउन स्थानीय तहमा प्रशस्त नगदसहित राम्रा लुगा लगाएका महिलाहरूलाई गिरोहले परिचालन गर्न थालिसकेको छ ।
अमेरिकी सरकारको २०२३ को मानव बेचबिखनको प्रतिवेदनले चीनमा केही जबरजस्ती विवाहका घटनाहरू उल्लेख गरेको छ । जसमध्ये धेरै घटनाहरूको सुरूआत विकट गाउँबाट भएको र यी घटनाहरूमा बेश्यावृत्ति र जबरजस्ती श्रम रहेको उल्लेख छ । यसमा हुने कारबाहीहरू विरलै पीडितहरूलाई क्षतिपूर्ति प्रदान गर्ने र दोषी फैसलामा परिणत हुन्छन् ।
ब्युरोमा दर्ता भएका मुद्दामध्ये एउटा घटनामा संलग्न दुई जनालाई काठमाडौं जिल्ला अदालतले सात वर्ष ६ महिना र चार वर्ष ६ महिना कैद सुनाएको छ भने अर्को घटनाको एक जना प्रतिवादी पुर्पक्षका लागि थुनामा छन् । बाँकी मुद्दामा धरौटीमा रिहा भएको देखिन्छ ।
चीन र दक्षिण कोरियामा नेपाली कम्पनीमार्फत पुरूषसँग विवाह गर्न राजी हुने केही नेपाली महिलालाई घरेलु दासत्वमा बाध्य पारिएको सन् २०२२ को मानव बेचबिखन प्रतिवेदनले जनाएको छ ।
(पीडितहरूको सुरक्षा र उनीहरूको पहिचानको सुरक्षाका लागि सबै नामहरू परिवर्तन गरिएको छ । -सम्पादक)
                                    

4 महीना पहिले    215 Post Views